Leśna ścieżka dydaktyczna w Masywie Ślęży

  
 WIEŻA WIDOKOWA ŚWIETLISTA DĄBROWA

Na szczycie Wieżycy  (415 m n.p.m.) znajduje się  15 metrowej wysokości wieża widokowa zbudowana  w 1905 r.  Z tarasu  widokowego rozciąga się wspaniały widok na  panoramę Równiny Wrocławskiej, północne zbocza Ślęży,  szczyt  Raduni  oraz Wzgórza Oleszeńskie.

Świetlista dąbrowa - drzewostan porastający  szczytowe  partie Wieżycy i Raduni - głównie  suche wzgórza  serpentynitowe. Gatunkiem  dominującym  jest dąb  bezszypułkowy, który  przybiera  tutaj pokrój krzaczasty i mimo znacznego  wieku  drzewa  osiągają niewielką wysokość i średnicę (od kilku do kilkunastu centymetrów). Runo leśne jest ubogie, występują głównie trawy, borówki oraz liczne gatunki jastrzębowców.

DOKARMIANIE ZWIERZĄT

Do tej pory  powszechnie stosowanym sposobem dokarmiania zwierząt były paśniki, w których wykładano siano z mieszanek różnych traw, a w korytach  paszę treściwą i kiszonki.
Obecnie próbujemy  powrócić do naturalnych żerowisk. zaczynamy już w momencie zakładania upraw leśnych poprzez wprowadzanie  gatunków drzew, które w przyszłości staną się naturalną bazą żerową. Są to takie gatunki  jak: dzikie jabłonie, grusze, czereśnie. kasztanowce i inne.

Innym sposobem powiększania naturalnej bazy żerowej jest  odsłanianie dorodnych, pojedynczych dębów, buków czy kasztanowców. Wycinanie drzew zacieniających te gatunki powoduje obfite ich owocowanie.
Bukiew,  żołędzie, kasztany i inne owoce stanowią doskonałą karmę i są przysmakiem zwierząt leśnych. 

Poza  tym uprawia się poletka  zgryzowe, w zimie ścina się sosny, których kora pozostawiona do marca jest przysmakiem jeleni,  rozsypuje  się na karmikach ziarna kukurydzy. Konieczne jest również  podawanie zwierzętom soli w postaci lizawek, która  uzupełnia ich  jadłospis w mikroelementy i  zabezpiecza  przed  chorobami.

 BUDOWA  GEOLOGICZNA MASYWU ŚLĘŻY

Masyw Ślęży  swe przeszło 500 metrowe wyniesienie  ponad płaski teren Równiny Śląskiej  oraz Kotliny Dzierżoniowskiej zawdzięcza  bardzo odpornym skałom.   Budują go  dwa typy skał: magmowe i metamorficzne. Skały  magmowe to gabra i granity a skały metamorficzne to amfibolity i serpentynity.

„POSTAĆ Z RYBĄ”

„Postać z rybą” do niedawna uważana za „Pannę...”  oraz niedźwiedź - monumentalne rzeźby kultowe wykonywane z granitu ślężańskiego  z wyrytym  znakiem  ukośnego krzyża, który  jest symbolem kultu słońca - uprawianym przez  prasłowiańskie i wczesnopolskie plemiona.  Rzeźby te, jak i inne  odnalezione w Masywie Ślęży (tzw. „Mnich”,  dolna część postaci ludzkiej tzw. „Grzyb”, głowa  sfinksa, lew itp.) użyte zostały wtórnie do wytyczenia granic  włości powstałego  w połowie  XII w. na górze klasztoru kanoników regularnych.

Badania archeologiczne ujawniły, że kultowa rola Ślęży sięga czasów starożytnych. na  szczycie Ślęży, Raduni i Wieżycy  zachowały się konstrukcje kamienne w postaci niskich kręgów.  Kręgi te prawdopodobnie wykorzystywane były jako  ogrodzenia miejsc świętych w obrębie których odbywały się, z udziałem większej liczby osób, praktyki  religijne. Urządzenia te datowane są na XIII - V  w p.n.e. Oddawano tu cześć bóstwu słonecznemu oraz innym  zjawiskom przyrody (np. źródłom, drzewom, itp.).

REZERWAT  PRZYRODY GÓRA ŚLĘŻA

W miejscu, w którym  się znajdujemy  rozpoczyna się rezerwat przyrody Góra Ślęża. Powierzchnia rezerwatu, powołanego w 1954 r.  wynosi 141,4 ha. Najcenniejszy fragment lasu liściastego znajdujący się w części szczytowej, porośnięty jest  starymi dorodnymi  bukami, wiązami i jaworami.  Bogate runo leśne reprezentowane  jest przez kopytnik pospolity, marzankę wonną i przynęt purpurowy.

Rezerwat Góra Ślęża  powstał  ze względu na ochronę zabytków historycznych i walorów  krajobrazowych. Wartościowe i godne obejrzenia są także skały i blokowiska zwłaszcza od strony zachodniej, pokryte rzadkimi gatunkami porostów, mchów i wątrobowców.
Niestety ścieżka nasza nie  przewiduje wejścia na Ślężę, ale z miejsca w którym się znajdujemy idąc prosto drogą  w górę można  dojść na szczyt i schodząc tą samą drogą wrócimy z powrotem na to samo  miejsce, skąd możemy kontynuować wędrówkę.

ŹRÓDŁO ANNY

Źródło  to  samoczynny, naturalny i  skoncentrowany wypływ wody podziemnej. Źródło Anny  wypływa ze szczelin powstałych w gabrze - skale budującej  szczyt Ślęży.

Ze względu na to, że ścieżka przechodzić będzie wśród skał należy zwrócić szczególną  uwagę na bezpieczeństwo podczas schodzenia. Śliskie lub oblodzone skały mogą być przyczyną wypadku. Prosimy o zwrócenie szczególnej  uwagi na dzieci.

 SPALONA UPRAWA

Znajdujemy się w oddziale  25 b - siedlisko lasu mieszanego wyżynnego, uprawa 15-to letnia założona po pożarze w roku 1983. Uproduktywnienie powierzchni leśnych po pożarach jest szczególnie trudną pracą dla leśników.  Wypalone i zdegradowane podłoże  z  trudem pozwala na rozwój gatunków lasotwórczych.
Powierzchnię zarastają chwasty leśne takie jak trzcinnik.  zamierają posadzone drzewka, słońce wypala wszystko co leśnicy posadzą.

W tak  trudnych  warunkach leśnicy posiłkują się  gatunkami pionierskimi. W występujących tutaj warunkach jest nią najczęściej brzoza. Często dopiero po  20-30 latach,  kiedy brzoza, osika  czy sosna stworzy odpowiednią osłonę przed słońcem i wiatrem leśnicy mogą przystąpić z wprowadzaniem docelowych gatunków takich jak; buk,  dąb, jawor czy świerk.
Jest to jeden ze sposobów  przebudowy drzewostanów.

PRZEBUDOWA DRZEWOSTANÓW

Na skutek  intensywnej gospodarki leśnej wiele  drzewostanów rośnie  na niewłaściwych  siedliskach.  Jest to często przyczyną mniejszej ich odporności na abiotyczne (wiatry,  susza,  skoki  poziomu  wód gruntowych)  i  biotyczne ( grzyby,  owady, zwierzęta)  czynniki występujące w przyrodzie.
W oparciu o wiedzę i doświadczenie leśnicy podejmują  działanie zmierzające do przywrócenia właściwego składu gatunkowego dla  danych siedlisk.

Po prawej  stronie ścieżki (oddział 83 b) mamy dwa przykłady przebudowy drzewostanu świerkowego ( siedlisko lasu mieszanego wyżynnego)  na drzewostan mieszany z udziałem buka i jawora. W pierwszym  przykładzie  zastosowano  posadzenie  bukiew pod  istniejący drzewostanem o zbyt  luźnym zwarciu. W przyszłości  odpowiednio odsłaniane sadzonki buka staną się właściwym drzewostanem. Na wskazanej powierzchni wykorzystuje się również odnowienia naturalne - szczególnie  modrzewia.
W drugim  przykładzie posadzono  buka i jawor w miejscu  gdzie fragment drzewostanu świerkowego  został w latach ubiegłych powalony przez  silne wiatry. Tam  również powstanie  młodnik liściasty.
W przyszłości  wszystkie te zabiegi doprowadzą do znacznego właściwego zmieszania gatunkowego drzewostanów.

UPRAWY   LEŚNE

Nadrzędną zasadą prowadzenia  gospodarki leśnej jest powszechna ochrona lasów, trwałość utrzymania lasów,  ciągłość  ich użytkowania  oraz powiększanie  zasobów leśnych.
Leśnicy  realizują ten cel poprzez wprowadzanie roślinności leśnej -  upraw leśnych - w lasach.
Najlepszym  sposobem odtwarzania lasów jest  wykorzystywanie  naturalnych odnowień w wyniku racjonalnie  prowadzonych zabiegów hodowlanych w drzewostanach dojrzałych.

Innym  sposobem odnowienia lasów jest  sztuczne sadzenie, w wyniku  którego powstają uprawy leśne. W celu ochrony wszystkich  odnowień podejmuje się  różne działania tj. grodzenie upraw leśnych - żerdziami lub siatką - palikowanie i smarowanie sadzonek repentolami  ( środkami  odstraszającymi zwierzynę).

Ponadto mimo  powszechnego udostępnienia lasów dla ludności, stałym zakazem wstępu objęte są uprawy leśne  do 4 metrów wysokości.

LAS   BUKOWY

Lasy liściaste Masywu Ślęży reprezentowane są między innymi  przez buczyny i dąbrowy. Większą część stoku porastają buczyny pochodzące ze sztucznych nasadzeń, mają one zubożały charakter a ich runo jest często zupełnie niewykształcone.

Znajdujemy się na północno-wschodnim stoku Wieżycy, gdzie  spotkać możemy naturalne płaty dobrze  wykształconych żyznych buczyn, rosnących na glebach brunatnych.  Runo leśne  reprezentowane jest przede wszystkim  przez; perłówkę jednokwiatową, marzankę wonną, kokorycz wątłą, czasem spotkać możemy rośliny chronione takie jak lilia złotogłów czy wawrzynek wilczełyko.

MASYW ŚLĘŻY      PRZYRODNICZO – LEŚNA ŚCIEŻKA  DYDAKTYCZNA NADLEŚNICTWA MIĘKINIA